Націонвльний заповідник „Давній Галич”
ŁADOWANIE

Zamek Halicki

Zamek halicki został zbudowany w połowie XIV wieku. Jednak jego poprzednik po raz pierwszy jest wzmiankowany w 1114 roku jako ufortyfikowana cytadela. Archeolodzy uważają, że początkowo była to drewniana budowla, która później przekształciła się w potężny zamek książąt halickich (XII-XIV wiek). Polski historyk J. Heleniusz w pracy „Rozmowy o Koronie Polskiej” pisze: „Halicz nad samym Dniestrem ma zamek starożytny, o którego początkach nie mówią ani kronikarze, ani tradycje…” – a dalej twierdzi, że wraz z upadkiem stolicy, „tylko zamek nad Dniestrem przypominał dawne znaczenie miasta…”. Nie wiadomo, kto i kiedy zniszczył książęcy drewniany zamek. Wiemy tylko, że odbudowa zamku, jako obronnego przedmurza starostwa halickiego, rozpoczęła się w połowie XIV wieku, po tym jak Galicja i Wołyń Zachodni przeszły pod panowanie Polski. Jedne źródła historyczne przypisują budowę drewniano-ziemnego zamku Kazimierzowi Wielkiemu, inne twierdzą, że twierdzę zbudował wojewoda wołyński Lubart w latach 1350-1352. W każdym razie wiadomo, że zamek halicki odbudowywano prawie całe stulecie i od końca XIV do XV wieku był jednym z największych w Galicji. Wówczas jego załoga liczyła ponad tysiąc osób. W zamku znajdowało się kilkadziesiąt małych armat, wiele broni palnej.

Zamek halicki został zbudowany w połowie XIV wieku. Jednak jego poprzednik po raz pierwszy jest wzmiankowany w 1114 roku jako ufortyfikowana cytadela. Archeolodzy uważają, że początkowo była to drewniana budowla, która później przekształciła się w potężny zamek książąt halickich (XII-XIV wiek). Polski historyk J. Heleniusz w pracy „Rozmowy o Koronie Polskiej” pisze: „Halicz nad samym Dniestrem ma zamek starożytny, o którego początkach nie mówią ani kronikarze, ani tradycje…” – a dalej twierdzi, że wraz z upadkiem stolicy, „tylko zamek nad Dniestrem przypominał dawne znaczenie miasta…”. Nie wiadomo, kto i kiedy zniszczył książęcy drewniany zamek. Wiemy tylko, że odbudowa zamku, jako obronnego przedmurza starostwa halickiego, rozpoczęła się w połowie XIV wieku, po tym jak Galicja i Wołyń Zachodni przeszły pod panowanie Polski. Jedne źródła historyczne przypisują budowę drewniano-ziemnego zamku Kazimierzowi Wielkiemu, inne twierdzą, że twierdzę zbudował wojewoda wołyński Lubart w latach 1350-1352. W każdym razie wiadomo, że zamek halicki odbudowywano prawie całe stulecie i od końca XIV do XV wieku był jednym z największych w Galicji. Wówczas jego załoga liczyła ponad tysiąc osób. W zamku znajdowało się kilkadziesiąt małych armat, wiele broni palnej.

Zamek halicki w 1490 roku szturmowała armia chłopska pod dowództwem Muchy, w latach 1620, 1621 próbowali go zdobyć Tatarzy. Podczas wojny wyzwoleńczej narodu ukraińskiego (1648-1654) twierdzę oblegała armia S. Wysoczanina, a latem 1649 roku fortecę zdobyły wojska B. Chmielnickiego.

Przebudowę zamku przeprowadził w XVII wieku starosta halicki A. Potocki, który przeznaczył na to 42 tys. złotych. W uchwale sejmu z 1658 roku zaznaczono, że A. Potocki własnym kosztem go odrestaurował: „od ziemi zbudował nowe mury i otoczył je szańcami i redutami na sposób cudzoziemski”. Plan rekonstrukcji opracował włoski inżynier François Corrazini. Przebudowany zamek miał kształt trójkąta, zajmował powierzchnię 1,7 ha, miał dwie terasy, trzy murowane wieże w narożnikach, dziewięć komór, archiwum akt grodzkich i ziemskich, kancelarię, pomieszczenia sądu. W zamku znajdowała się kaplica św. Katarzyny.

Kolejny cios zamek halicki otrzymał podczas wojny turecko-polskiej w 1676 roku. Wojska Ibrahima Szajtan-Paszy zdobyły twierdzę. Załoga, którą dowodził komendant Lachowski, niemal bez walki oddała zamek, który Turcy splądrowali i wysadzili w powietrze część murów obronnych i wież. Później zamek odbudowano, ale z powodu rozbudowy nowego miasta-twierdzy Stanisławowa, twierdza halicka stopniowo straciła swoje znaczenie obronne i opustoszała. Zgodnie z zarządzeniem gubernatora, w 1767 roku część ocalałych murów rozebrano, a materiał wykorzystano do budowy miasta w pobliżu przystani. Ruiny, które pozostały po dawnej fortecy, górowały nad Haliczem aż do końca XX wieku.

Obecnie zamek halicki jest chroniony przez państwo. Zgodnie z Generalnym Planem Rozwoju Narodowego Rezerwatu „Dawny Halicz” na lata 2001-2005, prowadzone są tu prace restauracyjne. Projekt restauracji tego narodowego zabytku przewiduje odnowienie ocalałych murów, południowo-zachodniej wieży i kaplicy św. Katarzyny, odtworzenie muru obronnego między wieżą a kaplicą.